Sách “Four Agreements” (tạm dịch: “Bốn Thỏa Ước”) là một tác phẩm nổi tiếng của tác giả Don Miguel Ruiz. Cuốn sách này nói về bốn nguyên tắc cơ bản để tạo ra một cuộc sống hạnh phúc, tự do và ý nghĩa. Với nội dung ngắn gọn nhưng lại chứa đựng những nguyên tắc vô cùng đơn giản nhưng có sức ảnh hưởng lớn đến chúng ta. Chỉ cần cố gắng ghi nhớ và thực hành 4 thỏa ước này. Mình nghĩ mỗi người chúng ta sẽ có thể giải phóng bản thân khỏi những điều đau khổ do chính chúng ta tạo nên.
Thỏa Ước 1: Không phạm tội với lời của bạn
Khi đọc những lời đầu tiên, mình đã không khỏi giật mình, vì nghĩ lời nói có thể khiến mình phạm tội với bản thân sao ?
Theo Don Miguel lời nói là một thứ có thể tạo nên sức mạnh vô hình. Nó có thể trở thành một phép nhiệm màu, nhưng cũng có thể trở thành một lời nguyền rủa. Để hiểu về sức mạnh của lời nói, chúng ta có thể so sánh Tâm trí của chúng ta tựa như những mảnh đất màu mỡ. Những quan điểm, tư tưởng, hay khái niệm chính là thứ chúng ta sẽ gieo vào trong tâm trí mỗi ngày. Nếu bạn gieo những hạt giống tốt và tích cực, chúng sẽ được nảy mầm và sinh sôi. Nhưng vấn đề là, chúng ta lại thường bị thu hút bởi những điều tiêu cực và sợ hãi và chúng ta để nó len lõi vào tâm trí, thay đổi cả hệ thống niềm tin của ta theo cách tệ hơn .
Mình nhớ những năm tuổi thơ, mình luôn bị gọi là đen đúa, xấu xí và hậu đậu. Và những khái niệm đó đã in sâu vào mình đến khi trưởng thành. Mình đã từng luôn tin rằng bản thân mình không đủ đẹp, không đủ tốt hay không đủ giỏi.
Bạn biết không, những lời chỉ trích và đánh giá tiêu cực có thể để lại ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình định hình bản thân của con người, đặc biệt trong giai đoạn tuổi thơ và thanh thiếu niên.Việc ám ảnh với những lời nói tiêu cực, cảm thấy không đủ khả năng hay không đủ tốt có thể ảnh hưởng đến sự tự tin, tư duy tích cực và khả năng nhìn nhận ra những giá trị của bản thân bạn. Vì vậy, thỏa ước này muốn đảm bảo rằng, bạn sẽ không nói bất cứ điều gì chống lại chính bản thân bạn. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ tự chịu trách nhiệm cho những lời nói của chính mình và đồng thời không xét đoán hay chỉ trích bản thân .
Bạn có thấy rằng, chúng ta thường chỉ trích bản thân mình và dành những lời tốt đẹp cho những người thân yêu , vậy tại sao bạn lại không dành những lời tốt đẹp đó cho chính bản thân mình đầu tiên mà bạn lại luôn phán xét dằn vặt hay đối xử tệ với chính bạn.
Tác giả nói rằng : Không phạm tội với lời của mình là không sử dụng lời để chống lại chính mình.
Khi bạn dùng lời nói của mình để gây hấn hay làm tổn thương người khác, có vẻ như bạn đang dùng lời nói của mình như một công cụ để trả đũa hay gây hấn người đó , nhưng không, lời nói của bạn đang chống lại chính mình, vì khi họ ghét bạn vì những điều bạn nói thì điều đó hoàn toàn không hề tốt cho bạn. Vì vậy nếu bạn trút những cảm xúc độc hại đến người khác thì thật ra bạn đang dùng những lời nói đó để chống lại chính bản thân mình.
Mỗi khi chúng ta nghe được một ý kiến và tin vào nó, bộ não sẽ dần chấp nhận đó là sự thật và trở thành một phần trong hệ thống niềm tin của chúng ta. Và hãy nhìn lại trong những năm qua, có phải chúng ta luôn tin vào những lời tiêu cực người khác nói về mình, và nghiễm nhiên biến nó trở thành con người mình. Và nếu thay vào đó , nếu chúng ta dần trở nên tỉnh thức hơn với những lời nói và suy nghĩ của mình dành cho bản thân và người khác , chúng ta có thể thay đổi hệ thống niềm tin và giúp bản thân trở thành con người tốt đẹp hơn.
Bằng cách chọn lọc những hạt giống bạn gieo trồng vào khu vườn riêng của mình, bạn sẽ làm cho mảnh đất tâm hồn của mình trở nên màu mỡ, xinh đẹp và đầy phép nhiệm màu hơn mỗi ngày.
Thỏa Ước 2: Không vơ mọi chuyện vào mình
Thỏa ước này Don Miguel muốn nhấn mạnh rằng những ý kiến người khác nghĩ về bạn chỉ là sự phóng chiếu về thế giới quan của họ và nó không hề liên quan đến bạn. Nếu người khác nói bạn mập, hay xấu, đừng nghĩ lời nói đã là về mình, vì họ chỉ đang nói dựa trên những niềm tin, nhận xét và cảm xúc của chính họ . Hãy nhớ rằng người khác có quyền truyền nọc độc đến cho bạn, nhưng việc của bạn là nhận nó hay không. Và nếu bạn gậm nhắm tất cả những rác rưởi của họ, bạn sẽ tự cho phép nó trở thành rác rưởi cả chính bạn. Trong tâm lý học, điều đó được gọi là thiết lập ranh giới cho bản thân. Người khác có quyền được nói , nhưng bạn có nhận những lời nói đó hay không thì chính bạn là người quyết định.Lời nói người khác không thể làm tổn thương bạn, mà đó chính là những lời nói đó chạm vào những vết thương bạn đang có sẵn.
Nếu bạn là người có lòng tự trọng thấp, luôn quan tâm người khác nghĩ gì về mình, bạn sẽ là mục tiêu cho những người muốn lợi dụng hay thao túng bạn vì họ có thể dùng lời nói của họ để khiêu khích, châm chọc hay làm tổn thương bạn . Ngược lại, nếu những lời nói đó không thể tác động những người có lòng tự trọng cao vì họ đã thấu hiểu về bản thân mình và không cho ai có thể tác động đến mình. Vì vậy hãy nhìn nhận mọi thứ như bản chất vốn có của nó, và đừng vơ mọi thứ vào mình.
Đối với mình, đây là một thỏa ước vô cùng khó, với bản chất là con người nhạy cảm, những lời nói, ánh mắt hay hành động của ai đó cũng có thể khiến mình bận tâm. Và việc đó về lâu dài làm mình rất mệt mỏi và dễ bị tổn thương. Và việc để thực hành thỏa ước không quy mọi thứ về mình , nó như việc tự cởi trói cho bản thân mình vậy. Trước một tình huống nào đó, mình sẽ cố gắng không để bản thân cuốn theo cảm xúc , mà tự nhắc nhở bản thân bằng câu nhắc nhở : ”Không vơ mọi thứ vào mình” để não mình nhận được tín hiệu ngưng phân tích giả định và tự làm nghiêm trọng hóa mọi việc.
Bạn biết không, trên thế gian này, mọi việc xảy ra đều có lý do của nó. Và bạn không cần phải tốn thời gian suy nghĩ, phân tích hay giả định .Như việc ai đó quyết định rời đi khỏi cuộc sống của bạn, đôi khi đó lại là điều tốt vì ở lại họ sẽ có thể khiến bạn đau khổ. Thay vì tập trung quá nhiều vào người khác, bạn có thể dành thời gian tập trung hơn vào chính bản thân mình để bảo vệ bản thân khỏi những điều không đáng có. Khi có thể thiết lập một thói quen vững chắc để không biến mọi việc vào mình. Những cảm xúc tiêu cực, lo lắng hay ghen tị cũng sẽ dần biến mât .
Thỏa Ước 3: Không Giả định Gì Về Người Khác
Don Miguel muốn truyền tải thông điệp rằng chúng ta không nên đặt ra những suy nghĩ tiêu cực về người khác mà không có chứng cứ rõ ràng. Chúng ta không nên phê phán hay đánh giá người khác dựa trên suy luận hoặc giả định của chúng ta. Đa phần mọi cảm xúc tiêu cực hay đau khổ đều hình thành nên từ những giả định của chính mình.Chúng ta đã phỏng đoán, thêu dệt, và suy nghĩ về những điều người khác nói dựa trên cách của chúng ta cảm nhận về thế giới thay vì dựa trên quan điểm của họ.
Như việc mình gặp một người quen ,mình chào họ nhưng họ lại ngoảnh đi chỗ khác. Mình bắt đầu phóng chiếu nghĩ rằng họ không thích mình, họ không coi mình ra gì nhưng khi vỡ lẽ ra sự thật chỉ là họ không đeo mắt kiếng nên họ không thể thấy mình ở khoảng cách xa. Như việc nhân viên không trả lời tin nhắn của mình sau 2g , mình nghĩ họ làm việc thiếu chuyên nghiệp, không tôn trọng mình, nhưng sự thật chỉ là do họ có việc gia đình nên phải nghỉ phép 2 ngày, và không thể trả lời tin nhắn ngay. Bạn thấy không, khi gặp một vấn đề gì, não chúng ta thường giả định theo chính nhân sinh quan chúng ta cảm nhận và nhìn về thế giới, đa phần chúng ta thường nghĩ theo hướng tiêu cực thay vì nhìn vào chính sự vật và hiện tượng theo chính nó và không giả định
Tác giả cũng đã đưa ra một góc nhìn sâu sắc về cách chúng ta đối diện với khái niệm tình yêu, mà mình cảm thấy rất đồng cảm. Đó chính là giả định rằng tình yêu có sức mạnh thay đổi con người. Chúng ta nghĩ rằng sau khi chúng ta kết hôn, chúng ta có thể làm người đó thay đổi theo ý muốn của mình. Tuy nhiên, sự thật là không ai có thể thay đổi người khác. Người khác chỉ có thể thay đổi khi họ muốn chứ ta không thể thay đổi họ.Có thể thấy rằng, niềm tin và các giả định sai lầm rằng chúng ta có thể thay đổi người khác đã gây ra nhiều khó khăn và đau khổ trong các mối quan hệ. Vì vậy, thay vì nỗ lực để thay đổi một người, tác giả khuyên chúng ta nên tìm kiếm người mà chúng ta không cần phải thay đổi gì về họ. Điều này sẽ dễ dàng hơn và mang lại hạnh phúc hơn nhiều so với việc cố gắng thay đổi một người mà chúng ta yêu. Và sự thật là đó sẽ không phải là tình yêu nếu chúng ta muốn thay đổi người khác. Và đó cũng sẽ không phải là tình yêu nếu chúng ta phải cố trở thành ai đó để ở bên cạnh họ. Tình yêu đích thực là việc chấp nhận và yêu thương người khác mà không cần phải thay đổi bản thân hay họ. Nếu chúng ta cảm thấy cần phải thay đổi bản thân hoặc người khác để tạo nên một mối quan hệ, thì đó không phải là tình yêu mà có thể là sự cố gắng để thích nghi hoặc ép buộc.Tình yêu thực sự tồn tại khi chúng ta yêu và tôn trọng người khác vì những điểm mạnh và yếu của họ, không cần phải thay đổi hay tạo ra bất kỳ thay đổi nào. Điều này đem đến một mối quan hệ cởi mở, tự nhiên và chân thành, nơi mà cả hai người có thể phát triển dựa trên sự chấp nhận và tình cảm chân thành. Nếu người khác không thể yêu bạn như chính con người của bạn, hãy chào tạm biệt họ thay vì đặt ra những giả định không đáng có.
Theo tác giả, cách để thôi không giả định đó chính là đặt ra câu hỏi. Nếu bạn không hiểu rõ vấn để gì, cách tốt nhất là đặt câu hỏi thay vì đưa ra các giả định. Khi bạn bỏ đi những giả định, bạn sẽ không phạm tội với lời nói của mình.
Việc đặt câu hỏi cũng sẽ giúp bạn thể hiện tiếng nói của bản thân thay vì chỉ im lặng và phỏng đoán. Mình đã từng rất ngại khi phải hỏi ai đó về vấn đề gì và luôn nhờ bạn mình hỏi dùm . Bạn mình đã nói rằng với mình rằng : nếu mình không hỏi, câu trả lời sẽ luôn là không. Người khác sẽ có quyền trả lời có hoặc không, nhưng hay luôn nhớ bạn có quyền hỏi. Và tương tự ngược lại, bạn có quyền được trả lời có hoặc không. Nhớ rằng, bạn không cần phải luôn làm hài lòng người khác bằng cách nói có. Tập quán, thói quen và nếp nghĩ là những điều đã ăn sâu vào bản thân mình từ khi chúng ta còn chưa hình thành nên ý thức. Vì vậy để thay đổi lối suy nghĩ, điều duy nhất có thể đó là hành động được lặp đi lặp lại . Điều đó sẽ giúp củng cố ý chí và tạo nên nền tảng vững chắc để giúp bạn hình thành thói quen, nếp nghĩ và giải phóng bản thân khỏi những ý nghĩ bó buộc tư duy chính mình.
Thỏa Ước 4: Luôn Luôn Cố Gắng Hết Mình
Cuối cùng, thỏa ước này khuyến khích chúng ta luôn nỗ lực và làm việc hết mình trong mọi tình huống. Thay vì đổ lỗi cho điều kiện hoặc người khác, chúng ta nên đảm đương trách nhiệm và đưa ra những nỗ lực tốt nhất của mình. Chỉ cần cố gắng làm hết khả năng của mình, bạn sẽ không có lý do gì để tự phán xét bản thân, tự ti mặc cảm và trừng phạt chính mình. Khi bạn cố gắng hết sức mình, bạn sẽ trở thành người hữu dụng, vì bạn đem lại giá trị cho bản thân, gia đình và cả xã hội. Nếu bạn chỉ làm việc để mong chờ lãnh lương và cuối tháng bạn sẽ không cảm giác thõa mãn mà thay vào đó là cảm giác chán nản và ì ạch. Đó sẽ khác với người làm vì yêu thích công việc , muốn đem lại giá trị, khi đó họ không chờ vào những kết quả, mà điều đó sẽ tự tìm đến với họ. Vì thế, nếu bạn hành động chỉ vì lợi ích của hành động đó thay vì bị dính mắc vào việc phần thưởng, bạn sẽ thấy bản thân mình có thể tận hưởng cuộc sống và thực sự hạnh phúc hơn rất nhiều.
Don Miguel đã nói rằng: “Hành động là sống trọn vẹn. Không hành động là phủ nhận sự sống. Không hành động là ngồi trước truyền hình mỗi ngày hằng năm vì bạn sợ phải sống và mạo hiểm thể hiện bản thân mình”. Và nếu bạn không thực sự hành động, cuộc đời bạn sẽ mãi không thể thay đổi.
Luôn nhớ rằng, bạn sinh ra để hạnh phúc, tự do theo đuổi giấc mơ của mình. Bằng cách cố gắng hết khả năng của mình để thực hiện theo những thỏa ước trên, bạn sẽ giải phóng tâm trí khỏi những suy nghĩ giam cầm tư duy bạn từ trước đến nay. Hãy hành động, từng chút một mỗi ngày, lặp đi lặp lại nó để gieo trồng cách nghĩ mới, nếp sống mới để giúp bạn tự thoát khỏi địa ngục do chính mình tạo nên. Và hôm nay là một ngày tuyệt vời để bạn bắt đầu hành trình quý giá này.
